Podstawowe informacje o wodomierzach

Zagadnienia prawnej kontroli metrologicznej przyrządów pomiarowych reguluje Ustawa z dnia 11.05.2001 r. Prawo o miarach. Art. 8. ustawy stanowi, że wodomierze główne stosowane przez przedsiębiorstwo prowadzące działalność w zakresie zbiorowego zaopatrzenia w wodę podlegają prawnej kontroli metrologicznej.

Podstawowe dokumenty prawne regulujące sprawy związane z pomiarem wody

1. Ustawa z dnia 11.05.2001 r. Prawo o miarach (tekst jednolity Dz.U. z 2022 r. poz. 2063).
2. Rozporządzenie Ministra Przedsiębiorczości i Technologii z dnia 22 marca 2019 r. w sprawie prawnej kontroli metrologicznej przyrządów pomiarowych (Dz.U.2019 poz. 759).
3. Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 27.10.2007 r. w sprawie wymagań, którym powinny odpowiadać wodomierze oraz szczegółowego zakresu sprawdzeń wykonywanych podczas prawnej kontroli metrologicznej tych przyrządów pomiarowych (Dz.U. Nr 209 z dnia 13.11.2007 r.).

Okres legalizacji, wzory cech legalizacyjnych, oznaczenia na wodomierzach

Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Gospodarki z dnia 22 marca 2019 r. w sprawie prawnej kontroli metrologicznej przyrządów pomiarowych, okres ważności legalizacji wodomierza wynosi 5 lat.
Okres ważności legalizacji liczy się od 1 stycznia roku następującego po roku, w którym legalizacja została dokonana.
Organ administracji miar na podstawie przeprowadzonego sprawdzenia przyrządu pomiarowego – wodomierza i stwierdzenia zgodności z wymaganiami technicznymi i metrologicznymi poświadcza dokonanie legalizacji poprzez umieszczenie na przyrządzie cechy legalizacji. Cechę identyfikującą urząd miar stanowi tarcza z umieszczonymi w środku literami PL. Po prawej i lewej stronie tarczy umieszczony jest wyróżnik identyfikujący urząd miar. Cecha roczna wodomierza umieszczona jest w stylizowanej ramce, w której umieszczone są dwie ostatnie cyfry roku , w którym przeprowadzona została legalizacja.

Wzory cech identyfikujące urząd miar oraz roczną cechę wodomierza przedstawiają poniższe rysunki:

Na wodomierzach posiadających zatwierdzenie typu i świadectw legalizacji przed wejściem w życie w/w rozporządzenia mogą występować inne oznaczenia cechy legalizacyjnej.

 Zatwierdzenie typu przyrządu pomiarowego wydane przez właściwe instytucje metrologiczne w państwach członkowskich Unii Europejskiej są równoważne z zatwierdzeniem typu i legalizacji dokonanej w Polsce, lecz mogą posiadać inne oznaczenie cechy legalizacyjnej. Wodomierze stosowane przez „Wodociągi Słupsk” Spółka z o.o. posiadające zatwierdzenie wydane przez właściwe instytucje metrologiczne w państwach członkowskich Unii Europejskiej.

Oznaczenia na wodomierzach stosowanych przez „Wodociągi Słupsk” Spółka z o.o. przedstawiają poniższe zdjęcia:

Dopuszczalne błędy pomiaru wodomierza

Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 27.10.2007 r. w sprawie wymagań , którym powinny odpowiadać wodomierze oraz szczegółowego zakresu sprawdzeń wykonywanych podczas prawnej kontroli metrologicznej tych przyrządów pomiarowych ( Dz.U. Nr 209 z dnia 13.11.2007 r.) określa wymagania w zakresie wykonania i charakterystyk metrologicznych wodomierzy podlegających sprawdzeniu podczas legalizacji wodomierzy.

 Wodomierze charakteryzują poniższe wielkości przepływów:

Q1 ( Qmin, qmin ) – minimalny strumień objętości wody, powyżej którego wskazania nie powinny przekraczać błędów granicznych dopuszczalnych.
Q2 (Qt, qt) – pośredni strumień objętości wody, który dzieli zakres obciążeń pomiarowych na przedział górny i dolny obciążeń, przy którym błąd graniczny dopuszczalny zmienia wartość.
Qn ( qn) – nominalny strumień objętości wody równy połowie maksymalnego strumienia objętości wody, przy którym wodomierz może pracować przy przepływie ciągłym lub przerywanym i jego wskazania mieszczą się w granicach błędów dopuszczalnych.
Q3 – ciągły największy strumień objętości wody w warunkach znamionowych użytkowania, przy którym wodomierz może pracować przy przepływie ciągłym lub przerywanym i jego wskazania mieszczą się w granicach błędów dopuszczalnych.
Q4 (Qmax) – największy strumień objętości, przy którym wodomierz może pracować w krótkim czasie bez uszkodzenia i przekroczenia błędów granicznych dopuszczalnych.

Zgodnie z § 6 ww. rozporządzenia błędy graniczne dopuszczalne przy legalizacji pierwotnej oraz wtórnej wodomierza wynoszą:

+/- 2 % w przedziale pomiarowym Q2 ≤ Q < Q4 ( Qt  Q < Qmax)
+/- 5% w przedziale pomiarowym Q1 ≤ Q < Q2 ( Qmin  Q < Qt)

Błędy graniczne dopuszczalne wodomierzy w użytkowaniu są równe dwukrotnej granicznej wartości błędów dopuszczalnych (§ 15 rozp.) i wynoszą:

+/- 4 % w przedziale pomiarowym Q2 ≤ Q < Q4 ( Qt  Q < Qmax)
+/- 10% w przedziale Q1 ≤ Q < Q2 ( Qmin Q < Qt)

Dopuszczalne błędy wodomierzy w użytkowaniu w określonych wielkościach przepływów przedstawia poniższy rysunek.

Klasa dokładności pomiaru wodomierza

Stopień dokładności pomiaru wodomierza określany jest przez współczynnik R określający stosunek przepływu Q 3/Q1. Im Q1 mniejsze tzn., im mniejszy przepływ jest prawidłowo pomierzony przez wodomierz, tym współczynnik R jest większy.
Wodomierze główne stosowane przez przedsiębiorstwo „Wodociągi Słupsk” Sp. z o.o. posiadają współczynnik R = 160.